Амралт эхэллээ.

Өнөөдөр ажлын сүүлийн өдөр. Амрах гээд ажлаа цэгцлээд сүүлийн өдрүүдэд ажил ихтэй байлаа. Зуны налгар, дулаан өдрүүдийг амарч өнгөрөөнө гээд боддоо сайхан байгаа биз дээ. Амарлаа гээд блогоо орхихгүй ээ бичлэгээ хийж байнаа. За түр баяртай. Би амрахаар явлаа.

Эмзэг дэлбээ

Амралтын аялал

Өчигдөр амралтын өдрөөрөө гэрийнхэнтэйгээ салхинд гараад. Бороотой бүрхэг өдөр байсан ч төлөвлөсөн байсан болохоор явсан. Тэгэхдээ тэр өдрийн цаг агаар сайхан байсан шүү. Эхлээд ээж хаданд очсон. Өглөө хотоос гарахад бороо ороогүй бүрхэг намуухан байлаа. Хотоос гараад л ногоон тал бгаа гэж бодож байсан чинь гандсан шар тал. Зуншлага муу гандуу бна лээ. Төв аймаг ороод арай гайгүй болж байсан. Замд бороо жаахан шиврээд л. Яг Ээж хадан дээр ирэхэд бороогүй дулаахан байлаа. Тэгээд Ээж хадандаа мөргөчихөөд хажуухан хэсэгт нь цай ууж суутал бороо ороод, машиндаа гүйж суугаад удаагүй байтал юу болсон гээч аймаар тэнгэр дуугарч аадар бороо ороод бас мөндөр буусан. Хэдхэн минутын дараа уулын ус доошоо буугаад ус тогтож үерлээд, хараад сууж байхад аймаар санагдсан. Бороо гайгүй болохоор дараагийн аялалдаа гарсан. Замд явж байхад уулын ус доошоо зүгээр задгай, гол шиг мэлтэлзэн жалга руу урсаад л. Харахад гоё ч аймшигтай санагдсан. Анх удаа л харсан минь тэр.
Next stop Манзушир хийд. Анх жаахан байхдаа бараг 20 жилийн өмнө ээж, аавтайгаа очиж байсан юм. Түүнээс хойш очих юмсан гэж бодож байсан амжихгүй л яваад байсан юм. 20 жилийн өмнө очиж байсанаас нээх өөрчлөгдсөн санагдсангүй. Харин уулан дээр хадан дунд хавтгай хадан дээр 3 өөр газар өнгөтөөр зурсан 3 бурхан байсан тэр байхгүй болсон байна лээ. Сэргээж зураад хадгалж үлдэж болоогүй л юм бх даа. Сүрлэг сайхан зураг байсан юмсан. Байгаль, уул, ус нь их сайхан газар. Сэтгэл сэргээж, нүд баясгаж, ядаргаа тайлмаар. Харамсалтай нь нөгөө мартамхай хүн чинь аппаратаа мартаад тэгээд зураг авахгүй хоцрох харамсалтай санагдаад гар утсаараа зураг авсан нээх гоё гараагүй бх. Тэгэхдээ дараагийн бичлэгтээ авсан зургаа тавинаа.
За аялал ч яахав үнэхээр сайхан байсан. Энд нэг юм хэлэх гэсэн. Анх Манзушир луу ороход нэг хүнээс 800 төг, машинаас 2000 төг авах юм. БОЯ-с авдаг юм байна. Онцгой хамгаалалтай бүс гэсэн утгаар авдаг гэсэн. өгч байгаа тасалбар нь тоглолтын билет шиг гялтганасан юм бна лээ. Тэр орсон хаалганаас цааш 2-3 км яваад Манзуширт очно. Шороон замтай. Зам дагуу бас тэнд хог их харагдсан. Урсаж байгаа горхинд хог урсаад, тээглээд муухай харагдах юм.
Биднээс авч байгаа мөнгөөрөө хогоо цэвэрлүүлж болдоггүй юм байхдаа гэж бодож байлаа. Тэгээд замд тохиолдсон явдлыг хэлмээр санагдаад. Манзушираас гараад явж байтал нэг настай эмэгтэй 2 том шуудай дүүрэн юм үүрчихсэн явна. Машинаа зогсоогоод хаана хүрэх юм гэсэн Төв аймаг орно гэнээ. Тэгэхээр нь суучих хүргээд өгье гэсэн чинь тэр 2 том шуудайнаас гадна замын хажууд дахиад нэг том шуудай бас нэг үүргэвч дүүрэн юм байсан. Та бүгдийг нь авч яваа юм уу гэсэн тийм хоёр хоёроор нь үүрээд зөөж яваа гэнэ. Тэр 3 шуудай багажанд багтахгүй баглаж явсан. Тэр шуудайд дандаа архи, пиво шил, лааз, ундааны савнууд байсан. Төв аймаг орж тушааж хоол ундаа авна гэж ярьсан. Тэр шуудайтайгаа нь тушаахад 1000-1500 төг болно гэнэ. Манзушираас төв аймаг хүртэл 8 км. 8 км тийм их юм үүрээд 1000-1500 төгрөгтэй болоод буцаад л алхана. Хэцүү байгаа биз. Би яг ямар санаа хэлэх гээд бна гэхээр БОЯ-аа хашаанынхаа үүдэнд зогсоож авсан мөнгөөрөө тусгай хамгаалалтын бүсэд байгаа хогоо түүлгээд худалдаад аваачээ. Нэг шуудай хогоо 500 төгрөгөөр ч юмуу худалдаад авбал хогийг чинь цэвэрлээд байгалийг нь хамгаалаад өгөх хүмүүс байна шүү дээ.
Хүмүүс минь ээ хогоо байгаль дэлхийдээ хаялгүй хогийн саванд хийж бай л даа.

Бороотой өдөр

Гадаа бүрхэг бороотой, гунигтай байна. Тэгэхдээ бороо ороод гоё байна. Бороо зөөлөн, зөөлөн шиврээд. Өглөө бороо орж байгааг мэдээд ажилдаа яаж явна даа л гэж бодож байлаа учир нь шүхрээ дээр нэг өдөр бороо орход ажил дээрээ авчраад орхиод явсан тэгээд л шүхэр байхгүй гараад такси барна гээд гарсан чинь, зөөлөн бороо шиврээд хувцас норохгүй бас их намуухан дулаахан байсан болохоор алхаад л алхаад автобусанд суугаад ирлээ. Алхаж явахдаа МР-гээ чанга дээр нь тавиад хайрын тухай дуу сонсоод инээмсэглээд л сэтгэл нэг л тайван. Өнөөдөр сайхан өдөр байна сайхан явдал тохиолдох ч юм шиг. Нээрээн өчигдөр өглөө бас сайхан эхэлсэн. Өглөө гэрээсээ гараад буудал руу алхаж явсан чинь зам тосоод 3 хүүхэд сонгуулийн сурталчилгаа тарааж байсан. Сүүлийн үед их олон найзтай болоод байгаа гэрээр дүүрэн миний найзлаад байгаа хүмүүсийн сурталчилгаа. Би бүгдийг нь уншиж байгаа. Сонголтоо зөв, хариуцлагатай хийнэ гэж бодоод л. Иргэн миний үүрэг биз дээ. Хэ хэ. Нөгөө сурталчилгаа тарааж байсан 3 хүүхдийн тухай хэлэх гэж байсан шдээ. Над руу дөхөж ирээд их хөөрхөн инээмсэглээд ӨГЛӨӨНИЙ МЭНД, САЙХАН АМАРСАН УУ ЭГЧЭЭ? ТА ЭНЭ НЭР ДЭВШИГЧИЙН ТУХАЙ УНШААРАЙ. ЭНЭ ӨДРИЙН ЧИНЬ АЖИЛД АМЖИЛТ ХҮСЬЕ. БАЯРТАЙ гэсэн. Надад сайхан санагдсан монголд харилцааны соёл их муу дандаа л уурласан хүмүүс хардаг болохоор тэр хүүхдийн надтай тэгж харьцсан нь сайхан байсан. Бас өглөө эрт 7,30-д ажлаа эхэлсэн явж байгаа нь авууштай. Аан бас нэг хэлэх санаа байгаа юм байна. Өглөө FM, TV-р хошин шогийн хөтөлбөр явуулж баймаар. Хүмүүс өглөөг яаж эхэлнэ тэр энергээрээ өдрийг өнгөрөөдөг гэж боддог. Өглөө автобус унаанд явж байхдаа хөгжилтэй, хошин хөтөлбөр үзээд, сонсоод инээгээд тэр өдрийнхөө сайхан энергийг авч байг л дээ. Би өглөө бүр автобусанд сууж ажилдаа ирдэг. Автобусанд их чанга тавьсан таалагдах таалагдахгүй дуу яваад л хүмүүс нь их дүнсийсэн ууртай харагддаг. Тэр дууны оронд хөгжилтэй, хошин хөтөлбөр сонсоод явбал ч хөгжилтэй, инээмсэглэлтэй хүмүүс бх бхаа.

Сая бичлэг бичээд сууж байсан чинь найз бүсгүй утасдаад цайны цагаараа хүрээд ир хоол хийж бна гэнэ. Очиж хоол идээд ирлээ. Сайхан хоолоор дайлсанд баярлалаа. Гадаа бороо орсоор ороод байгаарай зөөлөн зөөлөн шиврээд.

Анд найз нартаа

Гадаа ямар муухай байнаа. Өчигдөр их дулаахан байсан би өчигдөр өмсөж байсан нимгэн хувцастайгаа байна. Яаж гэртээ харина даа. Нээрэн энэ удаа найз нартайгаа уулзсан тухайгаа бичих гэсэн юм. Нөгөө амар тайван жаргаж байна гэсэн хүн чинь сүүлийн хэд хоног тийм бус байлаа. Гадаад руу сургалтанд явсан найз минь 4 сар сураад 1 дэхь өдөр ирээд. Тэгээд найзуудаа цуглуулж бид уулзаад уулзалт сайхан байсан шүү. Найз нартайгаа уулзалгүй удсан их санасан байсан.

Нөгөө нь, нэгэн хайрынхаа эзэнтэй мэссэнжердээд (нэгэн гэж бичихээр намайг олон хайртай юм байна гэж битгий бодоорой). Дурсамжаа ярилцаад тэгээд Хайрын түүх гэсэн бичлэг хийж байгаа. Бичих ур чадвар муутай хүн чинь өөрийнхөө санааг гаргаж чадахгүй засаад л бодоод л байна. Удахгүй блогтоо тавинаа.

Найзуудтайгаа уулзсан өдөр үнэн кайфтай байлаа. Эхлээд сайхан хоол идээд дараа нь уушийн газар очиж beer уугаад тэгээд дараа нь яасан гэж бодож байна дискодсон. Намайг хүмүүс бүжиглэсэн гэвэл итгэхгүй байхдаа. Манай найзууд гоё бүжиглэдэг болохоор би тэднээс ичээд хөдөлж өгдөггүй байсан юм. Тэгсэн тэр өдөр сэтгэл хөдлөөд бас их чөлөөтэй байсан болохоор нэг тийм юм боллоо. Уул нь найз нартайгаа уулзвал намуухан газар орж суудаг юм насаа дагаад ч тэр юм уу. Харин одоо дисконд оръё гэвэл татгалзахгүй байж магад шүү (тэр өдрийн тэнгэр мэднэ дээ).

Анд найз нартаа
Алаг дэлхийд намайг ганцаардал бүү үзэг гэж
Ашгүй бурхан гар таталгүй хайрласан
Амины хэдэн нөхөдтэй билээ би
Цэцэг шиг залуу насандаа бид инээлдэж уулзлуу
Цэнгэл найрын дунд гар сунгаж танилцлуу
Цэцэн шүлгээр тургиж сум шиг нисэж эсвэл
Цээжинд хүнд оргиод уйлж суухдаа би та нарыгаа дуудлуу
Яасныг санамаар байна хэдхэн найзаа яримаар байна
Яруу найрагчын зүрх нөхөрлөл хайрын данс юм
Алтан үсэгээр бичиж, титэм хийж өмсмөөр
Анд нөхөд минь миний цорын ганцхан гангараа юм
Будант Богдын орой ертөнцийн гунигт цэг дээр
Буугаад нисэх шувууны жигүүрт би атаархдаггүй
Буруудаж зөвдөж, дутаж, сагаж явлаач
Бусад нь яах вэ? Анд нөхдөөр би дутаагүй
Намрын усан бороо яндан дагаад урсхад
Найзынхаа дэргэд дулаацах гэж би гэрээсээ гардаг
Нанчид бүлээн цай хаанаас ч олддог орчлон дээр
Найзынхаа гараас хор уугаад сэхэх гэж би яардаг аа
Дайнтай цагын тэнгэр мэт бараан нь голдуу амьдралд
Дайзтай сум шиг эгнэж явлаа ч нөхөд минь цувж одсоор байна
Шархадсан зүрхийг минь ертөнцийн ямарч рашаанаар анагаахгүй
Шарлынх нь цэцгийг үнэрлэж нэг тайтгардаг аа
Шүлгэндээ тавих эцсийн цэг миний нөхдийн нулимс юм
Шүтээндээ бурхантай цуг залах нь миний нөхдийн хөрөг юм
Шүүх эцсийн цааз миний нөхдийн үнэн гашуун үг юм
Шүүдэртэй талд намайг тавих нь миний нөхдийн л мутар юм аа
Ц.Хулан

Даруухан ичингүйрэл, бардам зан, ихэмсэг уучлал

За салхи оруулаагүй удсан блогтоо салхи оруулнаа. Их удаан бичлэг бичсэнгүй. Нэг бол их завгүй эсвэл залхуу хүрээд бичлэг хийгүй байлаа. Бас намайг хөглөж өгөх явдал огт гарсангүй ямар нэгэн сайхан, муухай сэтгэл хөдөлгөсөн өөрийн эрхгүй бичлэг бичүүлэх адал явдал, сэтгэл хөдлөл байхгүй байлаа одоо ч алга. Яг одоогынх шигээ тайван юу ч бодохгүй санаа амар бгаагүй юм шигээ. Үргэлж л адал явдал, хайр дурлал, нөхөрлөл, инээд хөөр наргиантай байж. Над шиг уйдамхай хүнд нам тайван амгалан байдал таалагдаад ч байгаа юмуу эсвэл огт таалагдахгүй нэг л өдөр хашгираад зад тавимаар ч юм шиг. Энэ мөчид энэ шүлэг таалагдлаа.

Даруухан ичингүйрэл, бардам зан, ихэмсэг уучлал

Хээнцэр чамин цацаг чимэгтэй торгон бошинзонд дуртай би
Хэмгүй гунигтай, омог бардам, яруухан аялгуунд дуртай би
Хээ хуаргүй пүүсүүн дээр алтан утсаар зүү ороох дуртай би
Хээр талаар биш, хотынхоо гудамжаар дураараа алхах дуртай би

Хуучин сүм, эртний агуй, өглөөний наранд дуртай би
Хуртай зун, цастай өвөл, хаврын ногоонд дуртай би
Дундад эртний дуулгат баатрууд, богтлогдсон гоо бүсгүйд дуртай би
Дуулгавартай амьдралын алтан зөрөг, мөнгөн жолоонд дуртай би

Домгийн хаад, хөзрийн ноёд шиг хуучны харчуулд дуртай би
Догдлох сэтгэл, догшин сахал, ихэмсэг занд нь дуртай би
Хэнгэргийн товшилт, лимбийн эгшиг, ятгын үглэлд дуртай би
Хийлийн утаснаа "Хэнтийн өндөр уул" сүндэллэхэд дуртай би

Судрын үгс, намрын бороо, ээжийн цайнд дуртай би
Сураггүй алсад нүүн одох алтлаг ягаахан үүлэнд дуртай би
Орж гарах ороо хангал үгс, найрагчийн онгодод дуртай би
Орчлонгийн хов юухан ч биш, эрдүү омогт нь дуртай би

Даруухан ичингүйрэл, бардам зан, ухэмсэг уучлалд дуртай би
Дарс бялхаж, жимс гэрэлтсэн найрын ширээнд дуртай би
Дахин учрахгүй харцны гэгээхэн хагацалд дуртай би
Дандаа мартчихдаг сургаал үгүүдэд дуртай би

Цардмал зам дээр зурсан хүүхдийн жартайд хайртай би
Цагаан цагаан үүлний туугдан одоход дуртай би
Оронд нь өндөр яндангийн утаа багшран үлдэхийг харах
Онцын хэрцгий энэхэн хорьдугаар зуундаа хайртай би

Мяндсан алчуур шиг задрах цэцгийн анхилуун үнэртдуртай би
Машины араас садрах сиймгэр цэнхэр утаанд дуртай би
Ганцаардсан эмгэд, мартагдсан өвгөд, нялх хүүхдэд хайртай би
Гашуухан нулимс, өнчин сар, шөнийн хотод хайртай би

Ээж ээ! Эрт ирээрэй! гэдэг үг, боргоцой гаранд хайртай би
Эрт үүрээр амрагийн өврөөс босч, задарсан гэзгээ аялуулах дуртай би
Анхны цас, хаврын гэгээн гуниг, намрын эзгүйрсэн нууранд дуртай би
Ариухан харц, шөнөөр ниссэн шувуу, мартагдсан дуунд дуртай би

Тоомжиргүй явсаар уйдаж цөхөрсөн энэхэн орчлондоо хайртай би
Торгуулын хуудас шиг бичигдэх он жилүүдэд хайртай би
Гашуун нулимс шиг цуврах өдөр хоногуудад хайртай би
Ганцхан надад л заяасан хэнэггүйхэн зандаа эзэн би...

Б.Энхтуяа